Euskara, genero sistematik-at?

Hizkuntza ura bezala mugikorra da, forma ezberdinak hartzen ditu dagoen lekuaren arabera.

Hara, “ alua” hitza izan daiteke tabernan irain, edo  benetako laudorio lirain. Ura indartsua da, mugi ditzake harriak eta hizkuntzak ere herriak. Ura bezala, hizkuntza gugan badago, %70ean ur izanik gure ideologiaren  % zenbat ote dago darabilgun hizkuntzaz kutsaturik?

Euskerak erakusten digu, gure lurra ere ez dela izan (eta ez dela) jendarte patriarkalen erdian oasi. Darabilgun hizkuntzan ez baita inondik parekidetasun (eta are gutxiago matriarkatuaren ideia mitologiko-fantastiko horren) usainik nabari eta badario ordea, matxismo kiratsa sarri. Ados, arraindegian inklusiboago dugu “zu zara azkena? ” galdetzea “ tu eres el ultimo?” beharrean, eta bide batez, ez dugu aurreko horren generoa erabakitzeko estresa eta izerdi hotzak pasatu beharrik. Abantaila bat izan daiteke, batzutan, baina esan dezadan, egunero “Hola chicos!” entzuteaz, nekatuta baino, ni gehiago nagoen “cansadA”.

Nire amamak inoiz ez zuen “txapela buruan” eraman eta ondorioz ez zen “ibili munduan” baserrian indabak biltzen eta bendeja saltzen geratu behar izan zan. Bere lobak, harek bai mundua ikusi, marinela da eta. Gaur zeharkatuko du Peru eta bihar Indotxina, baina ez da itsasgizona, bere izena Joana baita. Deitzea itsasandrea, itsaslangilea edo barkuko enplegatua bada aukera bat eta oraindik oso arraroa. Joanak badu auzokide bat, berau iturgina. Eta nik esan gabe ere, irakurle,zuk agian pentsatuko zenuen iturgin hori litekeela Pedro, Aitor edo Juan mari eta ziurrenik ez Mirari. Bere senarra jostuna da, eta berak ere ia-extralurtarra dela badaki, baina ez dute sekula jostuno edo jostunso deituko, eta lanbidez aldatuta ere, ez da garbitzaileso izango. Nire herrian ordea, izan da alkate bat eta alkatesa esan zaio sarri.

Domeka honetan, irakurketa- solasaldiko saioan gure berbez aritu ginen, zitara hurbildutako “gizaseme” eta… “gizaalabak”?? Balioak aldatzeko tresna, ahoan dugun horren inguruan. Gizartea jendarte den artean zirikatu daitezkeelako aldamenekoen burmuinak hizkuntzaz. Gaurkoagatik, Espainolez dabiltzanengandik ikas dezagun, 2015ean lortu baizuten duina eta ofiziala izatea “culamen”a lehortzea “toballaz”. Azken batean, ahizpatasun apur bat jar dezagun,  anaitasuna bandera dugun herri hontan. Adibidez, “pototaraino” egoten has gaitezke eta irainak aldatzen soilik euskal herrian badugun dexente lan. Edozelan ere, mesedez, ez dezagun jarraitu aldamenekoak kritikatzen eta bitartean “potrojorran”.